Het professionele composteringsproces

In Vlaanderen zijn er een veertigtal professionele composteerinstallaties. Sommigen verwerken enkel gft-afval, anderen enkel groenafval. De procesomstandigheden verschillen maar ze maken allemaal compost. En die professionele compost gebruiken de huishoudens, landbouwers, de tuinaannemer en de gemeenten. Zo blijft de grond in Vlaanderen gezond en vruchtbaar. 

Het gft-afval wordt in ongeveer 2/3de van de Vlaamse gemeenten en steden selectief ingezameld om te worden gecomposteerd tot de gecertificeerde bodemverbeteraar compost. Het Vlaamse beleid zet in op de vóórvergisting van dit gft-afval zodat er, naast een kwaliteitsvolle compost, ook groene energie wordt geproduceerd. Ontdek hier meer

 

Compostering gebeurt door activiteit van bacteriën en schimmels (micro-organismen) die van nature al op het organisch materiaal aanwezig zijn. Zij breken het materiaal af en gebruiken de producten voor hun eigen levensprocessen. Bij dit afbraakproces gebruiken ze zuurstof en ontstaan er restgassen (ammoniak en vluchtige zwavelverbindingen), koolstofdioxide, water en warmte. Het resultaat is compost, een bodemverbeterend middel met een hoog gehalte aan stabiele organische stof.

Het professionele composteringsproces, op grote schaal, gebeurt in verschillende stappen :

  1. voorbewerking (mengen, verkleinen en hopen opzetten)
  2. composteringsproces
  3. narijping
  4. affinage of nabewerking (opschonen en zeven in verschillende fijnheden)

1. Voorbewerking

Voor een goed composteerproces zijn gelijkmatig gemengde grondstoffen zeer belangrijk. Enerzijds moet het voedselaanbod voor de verschillende micro-organismen gelijkmatig verspreid zijn. Anderzijds moet de mengverhouding “bruine – groene” grondstoffen in evenwicht zijn. Op die manier verkrijg je o.a. een goede vochtigheidsgraad, die eventueel nog kan bijgestuurd worden door het toevoegen van extra water. De grondstoffen worden verkleind om het volume van het materiaal te reduceren en compostering mogelijk te maken. Door het ingangsmateriaal te verkleinen vergroot je het aantastingoppervlak voor de micro-organismen. Het inkomend materiaal kan gebroken of geshredderd (versnipperd) worden. Dit gebeurt met behulp van verhaksel- of shredderinstallaties.

De optimale vorm van de composthoop hangt enerzijds af van het composteringssysteem. Het totaal volume moet anderzijds groot genoeg zijn om er voor te zorgen dat er niet te veel omgevingsinvloeden (uitdrogen rand, afkoelen rand …) optreden gedurende het composteringsproces. In het professionele circuit worden twee composthoop-basisvormen toegepast :

1) de lage driehoekige hopen (rillen)

2) de brede trapeziumvormige hopen (tafels)

 

compostering

2. Composteringsproces

Zolang er zuurstof in de hoop aanwezig is, composteren de micro-organismen zeer intensief. De temperatuur in de hoop loopt daardoor op tot 55-70 °C. De verhouding zuurstof, water en vaste stof verandert steeds door deze microbiologische omzetting. Zuurstof wordt verbruikt en water verdampt. De composterende grondstoffen gaan zich zetten en de hoop wordt compacter. Hierdoor oxideren koolstofverbindingen niet volledig meer waardoor vetzuren en andere organische zuren ontstaan.

 

temperatuur

De pH van de hoop daalt waardoor de omgeving niet meer optimaal is voor de micro-organismen. De micro-organismen vertragen uiteindelijk in hun afbrekende werking. Door de hoop om te zetten en eventueel te bevochtigen – lucht en vocht zijn even belangrijk – breng je weer zuurstof in het proces en optimaliseer je het vochtgehalte waardoor de omgeving opnieuw optimaal wordt voor de micro-organismen, de afbraak verder gaat en de temperatuur opnieuw oploopt.

 

pH

Door de toevoer van zuurstof (door omzetting of door actieve beluchting) vermijd je dat er anaërobe zones en daardoor rotting in de composthoop ontstaat. Wanneer er omgezet wordt, wordt het materiaal opnieuw gelijkmatig gemengd. Compacte delen, vochtige en droge delen worden opnieuw gemengd zodat de hoop overal een gelijkmatige vochtverdeling krijgt. Tijdens de omzetting kan bovendien de composthoop extra bevochtigd worden als dit nodig is. Bij de omzetting kunnen, door bepaalde machines en apparatuur te gebruiken, de composterende grondstoffen nog verder vervezelen en verkleinen.

Een belangrijk voordeel van het composteringsproces is dat de onkruidzaden hun kiemkracht verliezen door de hoge temperatuur (55-70°C) in combinatie met een hoge vochtigheid. Er ontstaat een ‘gehygiëniseerd’ materiaal. Een groencompostering vindt doorgaans plaats in open lucht, een gft-compostering vindt altijd plaats in een gesloten hal.

compostering

3. Narijping

In de derde fase, welke ook rijpingsproces wordt genoemd, wordt de micro-fauna belangrijk voor het composteringsproces. De micro-fauna staat in voor de structurele en de biologische omzetting van het basismateriaal in de compost en speelt een rol bij het mengen van de organische en minerale bestanddelen. Afhankelijk van het proces duurt het narijpen van 3 weken tot 3 maanden.

4. Affinage of nabewerking

Affinage betekent het uitzeven van niet-bruikbare delen en opdeling van de compost in verschillende granulometrische fracties afhankelijk van de vooropgezette gebruiksdoeleinden. In de praktijk gebeurt dit met behulp van trommel- of sterrenzeven. Het voordeel van zeven is dat de eventuele verontreinigingen (stenen, metaal, kunststoffen, plastic...) in de zeef achterblijven en in de zeefoverloop terechtkomen. Deze zeefoverloop kan nog verder opgedeeld worden in diverse fracties, waarna minstens een gedeelte terug bij het begin in het proces zal gebracht worden. Dit zorgt ervoor dat er voldoende structuurmateriaal in het proces blijft en dat het startende materiaal geënt wordt met reeds actieve organismen. Wanneer de zeefoverloop, door accumulatie, te veel verontreinigd blijkt, zal dit afgevoerd worden voor verdere afvalverwerking.

afzeven

Hoe professionele verwerking technisch het best in het werk gaat leest u in de Best Beschikbare Technieken van het VITO. Dit BBT-rapport omvat een inventaris van de maatregelen die milieuhinder ten gevolge van de uitbating van composteer- en vergistingsinstallaties voorkomt of beperkt alsook het BBT advies daaromtrent. Dit document is onderaan raadplegen.

 

>> Ontdek de gemiddelde samenstelling van Vlaco-compost

>> Ontdek de voordelen van compostgebruik

>> Ontdek de afgeleiden van Vlaco-compost

 

Links